Korona Virüsünün Çocuklara ve Eğitime Etkisi

Korona Virüsünün Çocuklara ve Eğitime Etkisi

Korona Virüsünün Çocuklara ve Eğitime Etkisi; aslında çocuklar, korona salgınının mağdurları gibi görünmeseler de salgının en büyük mağduru olma tehlikesi ile karşı karşıyalar. Korona salgını, çocukların sağlığı üzerinde, en azından bugüne kadar, büyük bir etki yaratmasa da kriz, çocukların esenliğini ciddi ölçüde etkiliyor.

Her yaştan ve tüm ülkelerden çocuklar, krizin sosyoekonomik etkilerine maruz kalmakta ve bazı durumlarda, yarardan çok zarar veren, hafifletici tedbirlerden etkilenmektedirler.

Korona evrensel bir kriz ve bu krizin bazı çocuklar üzerindeki etkileri ömür boyu sürecek. Öte yandan, bu salgının zararlı etkileri eşit bir şekilde dağılmış değil. Salgının etkilerinin, yoksul ülkelerde ve yoksul mahallelerde yaşayan çocuklara ile hâlihazırda dezavantajlı durumda bulunan kişiler üzerinde daha fazla zarar vermesi bekleniyor.

Çocuklar, bu krizden üç nedenden ötürü etkileniyor doğrudan virüsün bulaşması, salgını durdurmaya yönelik tedbirlerin kısa vadeli sosyoekonomik etkileri ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerini uygulama sürecindeki gecikmenin uzun vadedeki olası sonuçları…

Tüm bunlar, çocukları çeşitli şekillerde etkileyebilir, Misal vermek gerekirse; Virüsün çıkarttığı Yoksullaşma, eğitimin çocuklara zararlı etkisi, çocukların sağlığını yaşam kalitesini etkileyecek tehditler gibi sıralayabiliriz.

Virüsün Çocuklar Üzerindeki Yoksullaşma Etkisi

2019’da halihazırda aşırı yoksulluk içinde yaşayan 386 milyon çocuğa ilaveten, bu yıl, tahmini hesaplamalara göre, 42 ila 66 milyon çocuk daha, kriz nedeniyle aşırı yoksullaşabilir.

Virüsten Sonra Eğitimin Çocuklardaki Etkisi

188 ülkede okulların kapatılması, 1,5 milyarı aşkın çocuğu ve genci etkiledi.  Bu durumun,  yeni neslin eğitimine ve insan sermayesinin gelişimine ne ölçüde zarar vereceğini hesaplamak çok zor olabilir.

Dünya genelindeki ülkelerin üçte ikisinden fazlası, ulusal ölçekte uzaktan eğitim platformlarını uygulamaya koysa da, düşük gelirli ülkeler arasında bu oran sadece yüzde otuz. Bu krizden önce, dünya üzerindeki gençlerin neredeyse üçte biri, dijital olarak dışlanmış durumdaydı.

Çocuklarımızın Sağlığını Etkileyen Tehditler

Küresel ekonomik gerileme sonucunda ailelerin yaşadığı maddi zorluklar, önümüzdeki yıllarda yüz binlerce çocuğun ölümüne neden olabilir. Sadece bir yıl içinde, son birkaç yılda bebek ölümlerinin azaltılması konusunda kaydedilen ilerleme, tersine dönebilir.

Üstelik bu kaygı verici rakamlar hesaplanırken kriz nedeniyle aksayan hizmetler dikkate alınmamış; sadece ekonomiler ve bebek ölüm hızı arasındaki mevcut ilişki yansıtılmaktadır. Dolayısıyla, etki, büyük ihtimalle olduğundan daha az hesaplanmıştır.

Çocuklarda Korona Belirtileri Nelerdir?

Korona virüsü bulaşan çocuklarda erişkinler gibi öksürük, ateş, kas ağrısı, halsizlik, boğaz ağrısıyla birlikte iştahsızlık, burun akıntısı, karın ağrısı, çarpıntı, göğüs ağrısı, bulantı kusma, ürtiker benzeri cilt döküntüleri gibi nonspesifik şikâyetlerin görülebiliyor.

Fakat tat ve koku kaybı daha geç çıkan bulgular olabiliyor. Bu yüzden aileler için uyarıcı olması gereken belirtileri ise aşağıda maddeler halinde sıralandı:

Ayrıca çocuklarımızı virüsten korumak için beslenmelerini de dikkat etmeliyiz. 143 ülkede okul yemekleri sayesinde güvenli ve besleyici gıdalara erişebilen 368 milyon çocuk, artık farklı besin kaynakları aramak zorunda olacağından kötü beslenme oranlarında da artış beklenmektedir.

Bu durumun çocukların beslenmesinin yanı sıra, ruh sağlığı ve esenliği üzerindeki etkileri de azımsanmayacak bir düzeyde…

Mültecilerin ve ülke içinde yerinden edilmiş çocukların yanı sıra, alıkonulmuş çocuklar ve devam eden çatışma durumlarında yaşamını sürdüreni çocuklar özellikle kırılgan bir durumdadır. Bunun dışında korona sürecini beş farklı tabloda sırasıyla aşağıdaki gibi inceleyebiliriz.

Sessiz Enfeksiyon: Herhangi bir klinik belirti ve bulgu olmadan ve göğüs görüntüleme sonuçları normalken, 2019-ncov nazofaringeal sürüntünün pozitif olduğu vakalardır.

Hafif Enfeksiyon: Ateş, yorgunluk, kas ağrısı, öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı ve hapşırma gibi akut üst solunum yolu iltihabı belirtileri vardır. Fizik muayenede farenks tıkanıklığı ve oskültasyon anormallikleri görülmez. Bazı vakalarda ateş olmayabilir veya bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi sadece sindirim belirtileri olabilir.

Orta Enfeksiyon: Sık ateş ve öksürük (çoğunlukla kuru öksürük, ardından balgamlı öksürük); bazılarında hırıltı olabilir, hipoksi nefes darlığı hızlı nefes alıp verme yoktur.

Şiddetli Enfeksiyon: Ateş ve öksürük gibi erken solunum belirtileri ile ishal gibi gastrointestinal belirtiler eşlik edebilir. Hastalık genellikle yaklaşık bir haftada ilerleyerek solunum sıkıntısı ile ortaya çıkar.

Kritik Enfeksiyon: Çocuklar hızla çoklu organ yetmezliğine, akut solunum sıkıntısı belirtisine veya solunum yetmezliğine ilerleyebilir ve ayrıca şok, ensefalopati,  kalp ile ilgili sorunlar veya kalp yetmezliği, kanda pıhtılaşma sorunları ve akut böbrek yetmezliği olabilir. Organ disfonksiyonları hayatı tehdit edici olabilir

Çocuklar Üzerinde Aşı Denemeleri

Tüm dünyayı etkileyen salgından çıkış yolu aşılama olarak görülüyor. Bu konuda Türkiye’nin yanı sıra pek çok ülke aşı uygulaması yapıyor. Çocuklarda yapılması planlanan aşıyla ilgili de birçok çalışma var. Yetkililer bu konu hakkında şu açıklamayı yapmıştır:

“Gelişen mutasyonlarla koronavirüsün çocukları daha fazla etkilemeye başlaması üzerine çocukların aşılanması konusunda çalışmalar hızlandı. Pfizer biontech aşısının 12-15 yaş arası çocuklarda üçüncü aşama denemesinde umut verici sonuçlar açıklandı. Çalışmaya 2 bin 260 ergen katıldı, yarısı mrna aşısını aldı, diğerlerine de plasebo verildi. Aşılanan grupta antikor ve hastalığa karşı tepki oldukça iyi bulundu. Şimdi de bu aşı 12 yaşından küçük çocuklarda test edilmeye başlandı. Ayrıca moderna aşısıyla ilgili biri 12-17 yaş arası, diğeri altı ay ile 12 yaş arası çocuklarda olmak üzere iki çalışma yürütülüyor” Aşı Denemeleri

Çocuklarda Korona ve Risk Düzeyi Nedir?

Yapılan araştırmalara göre çocuklarda COVID-19’un çok hafif seyrettiği bilinmektedir. Çin’de yapılan bir Covid 19 çalışmasında, vakaların %55’inin hafif veya asemptomatik, %40’ının orta şiddette, %5’inin şiddetli ve %1’den azının kritik olduğu görülmüştür. Bir yaşın altındaki bebeklerin ve altta yatan ciddi, kronik durumları olan çocukların ağır hastalık için daha büyük risk altında olduğu öngörülmektedir.

Özgeçmişleri hakkında tam bilgi sahibi olunan ve laboratuar tarafından doğrulanan 345 korona hastalığı olan çocuğun %23’ünde altta yatan bir hastalık/durum olduğu saptanmıştır.

Hastalığı en sık bildirilen durumların kronik akciğer hastalığı (orta ile şiddetli astım dâhil olmak üzere), kardiyovasküler hastalıklar ve immünsüpresyon (örn. Kanser, kimyasal tedavi, radyasyon tedavisi, hematopoetik hücre veya solid organ nakli, yüksek dozlarda glukokortikoid kullanımı ile ilgili) olduğu saptanmıştır.

Yetişkinlerden elde edilen verilere dayanarak çocuklarda şiddetli hastalık riskini artırabilecek diğer tıbbi durumlar arasında; diyalize giren kronik böbrek hastalığı, kronik karaciğer hastalığı (Kronik Hepatit gibi), endokrin bozuklukları (Diabetes Mellitus gibi), şiddetli obezite (vücut kitle indeksi 95. Persentil değerlerinin üzerinde olması) sayılmaktadır.

Korona Çocuklarda Neden Daha Az Yayılıyor?

Aslında bu sorunun cevabı tam olarak net değildir. Çocuklarda yetişkinlere kıyasla virüse karşı daha az yoğun bir bağışıklık tepkisi olması (sitokin salım hastalık tablosu) ya da virüsün küçük çocukların solunum yollarında daha düşük bir viral yüke sebep olması şiddetinin daha düşük olmasını sağladığı düşünülmektedir.

Son olarak, SARS-cov-2 virüsünün reseptörü anjiyotensin dönüştürücü enzim 2 reseptörüdür, bunun da çocukların solunum yollarında yetişkinlere kıyasla farklı olarak eksprese edilmesi de bir başka neden olabilir. Bu süreçte ülkemizde farklı belirti ve bulguları olan çocuk hastaların yönetimi için özel ölçütler belirlenmiştir.

Korona Virüsünün Psikolojik ve Ruhsal Etkileri Nelerdir?

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) göre, COVID-19’un yayılımının önlenmesi amacıyla, öğretim kurumlarının kapatılması sonucu dünya çapında yaklaşık 1,5 milyar çocuk ve ergen okula gitmemektedir.

Bu nedenle, küçük çocukları ve ergenleri olan ailelerin dinamikleri, tele-çalışma, ev işi ve çocuk bakımı konusunda uzlaşmaya ihtiyaç duyan ebeveynler ve veliler için daha çok uğraş gerektirmektedir. Aşırı iş yükü ve ebeveynlerin çoklu görevleri ve yaşadığımız krizin kendi stresi aileler üzerinde büyük baskı oluşturmaktadır.

Çocuklar ve ergenlerin hareketlilikleri üzerindeki kısıtlamalar da saldırgan davranışlara ve fevri davranışlara yol açabilmektedir. Bu süreçte ruh sağlığı iyi olmayan ebeveynlerin çocukların da ruh sağlığını negatif olarak etkilemesi olasıdır.

Bu dönemde çocuk ve ergenler salgın hastalığa bağlı hastalanma, ölme ya da sevdiklerini kaybetme endişesi yaşayabilmektedir. Bakıcılarından ayrılmak çocukları kriz durumuna iterek psikiyatrik bozukluk riskini artırabilir.

Sprang ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmaya göre; salgın süreçlerinde akut stres bozukluğu, uyum bozukluğu ve keder gelişme sıklığı artmaktadır. Ayrıca, çocukluk döneminde ebeveynlerden ayırma veya ebeveyn kaybının ruh sağlığı üzerinde uzun vadeli olumsuz etkileri vardır.

Bu çocukların duygu durum bozuklukları geliştirme riski daha yüksektir. Ruh sağlığı bozulan çocukların yetişkinlik döneminde psikoza eğilimi artmaktadır ve intihar nedenli ölümler yaşanmaktadır.

Halk sağlığını korumak için alınan önleme ve kontrol tedbirleri, çocukların toplumsal cinsiyete dayalı şiddet de dâhil olmak üzere çeşitli şiddet türlerine maruz kalma olasılığını daha da arttırabilir. Bu süreçte aile hekimlerinin çocuk hastalarda yakın gözlem yapması ve olası riskleri saptaması çok önemlidir.

Çocuklarımızı Virüsten Nasıl Koruyabiliriz?

Çocukların doğru şekilde ellerini yıkadığından emin olun: Hem evde, hem de okullarda alınabilecek önlemlerin başında el yıkamak geliyor. Yemeklerden önce ve sonra, halka açık yerlerde bulunduktan sonra, hasta olan bir kişinin yakınında bulunduktan sonra mutlaka ellerin yıkanmasını sağlayın.

Su ve sabunla yirmi saniye boyunca çocukların ellerini yıkadığından emin olun. Suyun bulunmadığı yerlerde el dezenfektanı kullanarak ellerin üzeri ve parmak araları da dâhil olmak üzere elin tamamına yedirilmesini sağlayın. 

Hastalıktan korunabilmede güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olmak gerekir. Sağlıklı bir beslenme düzeni, açık havada egzersiz ve yeterli uyku çocukların bağışıklığını güçlendirmeye yardımcı olur.  Çocukların bol su tüketmelerini sağlayın.

Çocuklara kirli elleriyle yüzlerine dokunmamalarını öğretin: Bir çocuğa bunu yaptırabilmek her ne kadar zor olsa da ellerini yıkamadan ağız, burun ya da gözlerine dokunmamaları gerektiğini söyleyin.

Herhangi bir nedenle burnu kaşınırsa bunun için kesinlikle mendil kullanmaları ve daha sonrasında atmalarını gerektiğini öğretin. Hapşırma ve öksürme sırasında mutlaka mendil kullanmalarını, daha sonra bunu atmalarını sağlayın. Eğer yanlarında mendil yok ise eline değil, kolun üst kısmı veya bileğe doğru öksürmelerini, hapşırmalarını öğretin.

Kalabalık ortamlarda mümkün olduğunca yüzeylere temas etmemesini sağlayın. Salgın zamanlarında kapalı, kalabalık alanlara mümkün olduğunca gitmemeye özen gösterin. Özellikle alışveriş merkezi gibi kapalı alanlar ya da halka açık alanlardaki yüzeylere dokunurken dikkatli olmaları gerektiğini öğretin.

Dışarıda, çarşıda veya alışveriş yerlerinde çocuklarınızı kesinlikle umumi tuvaletlere, halka açık ortamdaki tuvaletlerden uzak tutun. Çocuklara bunu anlatabilmek zor olabileceği için yaratıcı çözümler üretmeye çalışın.

Bir yere temasından sonra yanınızda dezenfektan içeren su, kolonya gibi virüsten koruyacak şeyler barındırın ve sıkın. Ortak kullanımlardaki koltuk ya da masaları da kullanmadan önce ıslak mendille silmek da yarar sağlayacaktır.

Çocukların güvenliği, sokağa çıkma kısıtlamaları ve evde kalma tedbirleri, çocukların şiddete ve istismara tanık olma veya maruz kalma ihtimalini beraberinde getirmektedir. Çatışma ortamlarında yaşayan çocukların yanı sıra, mülteci ve göçmen kampları gibi sağlıksız ve kalabalık koşullarda yaşayanlar da ciddi bir risk altındadır.

Çocukların uzaktan eğitim için çevrimiçi platformlara ihtiyaç duyması; canlı ortamda uygunsuz içeriğe maruz kalma ve kötü niyetli kişiler tarafından hedeflenme riskini de artırmıştır.

Hasta kişilerden uzak durmaya özen gösterin. Bulunduğunuz yerlerdeki hasta kişilerden mümkün olduğunca çocukları uzak tutmaya çalışın. Hapşırma, öksürme gibi belirtileri olan kişilerin yakınlarında olmamaları sağlayın.

Bunun dışında çocukları okullarından ya da sosyal çevrelerinden uzak tutmaya gerek yok. Önemli olan gerekli koruyucu önlemleri almaktır. İnsanlarla öpüşmeyin el sıkışmayın. Ailede hasta biri varsa maske kullandırın. Çocuklarınızdan uzak tutun.

Aileden birinde ateş ya da öksürük varsa mutlaka maske kullanmasını sağlayın, el yıkamaya daha fazla özen gösterin. Hasta kişilerin çocuğunuzdan mümkün olduğunca temasını engelleyin. Tedbirli ve sağlıklı günler dileriz.

Covid 19 ve Çocuklar

Korana Virüsünün Çocuklara ve Eğitime Etkisi adlı konumuza son verirken, korona ve çocuklar ile alakalı başka videolar izlemek istiyorsanız, buraya tıklayarak youtube üzerinden izleyebilirsiniz.