Denizlerimizin İncisi Omega Deposu Uskumru
Denizlerimizin İncisi Omega Deposu Uskumru; yalnızca bize ait bir deniz olan Marmara denizine özgü olan uskumru, Ege ve Karadeniz kıyılarında da yaşayabilmektedir. Norveç sahilleri ve kuzey Amerika’da da görülebilen uskumru en çok omega içeren balık türlerinden biridir. Çiftliklerde de yetiştirilebilen uskumru balığı çiftlikleriyle Norveç dünyada ilk sıradadır.
Uskumru familyasına adını veren bu balık, denizlerde sürüler halinde yaşayan bir balıktır. Soyu azalan bu balık ülkemizde bir dönem yasaklanmış, sonrasında ise av yasağı yeniden kaldırılmıştır. Her balıkta olduğu gibi bu balıkta da, denizlerin soğuması ve balığın yağlandığı dönemlerde en lezzetli olduğu zamanlardır.
Uskumrunun Özellikleri Nelerdir?
Uskumru balığının sırt kısmından aşağıya doğru giden yeşil, mavi tonlarında bantlar mevcuttur. Bunların üzerinde lekeler olabilir, vücut yapıları ise ince ve uzundur. Balığın karın kısmı ise açık gümüş rengindedir. Uskumru balıkları yaklaşık olarak on bir yıl kadar yaşayabilirler. Ülkemizde yetişen uskumruların yirmi santime kadar büyüdüğü görülmektedir.
İthal uskumru balıklarında ortalama boy 35 santim civarındadır. Ancak nadir olarak 50 santim kadar da olabilir. Balığın ortalama ağırlığı ise 250 gram civarındadır. Aşağıda uskumrunun önemli özellikleri maddeler halinde sıralanmıştır:
- Uskumru, karides gibi kabuklularla beslenebilir.
- Füzeyi andıran vücut görünümü vardır.
- Karın kısmı ise açık gümüşi beyaz bir renktedir.
- Gözleri kolyoz balığına nazaran daha küçüktür.
- İki veya üç yaşlarında üremeye başlarlar.
- İki sırt yüzgeci vardır. (Gri veya koyu renktedir)
- Yaşam süreleri ortalama 11 yıldır.
- Uskumruların çok sayıda doğal düşmanı vardır.
- Uskumrular gün boyunca aktiftir.
- Uskumrunun renkleri öldükten sonra kaybolur.
- Sırtında yeşil ve mavi, üzeri lekeli şekiller vardır.
- Maksimum elli santim büyüklüğe ulaşabilirler.
- İlkbaharda sığ sulara (kıyıya yakın) göç eder.
- Ağırlığı ise ortalama 200-500 gram civarındadır.
- Yumurtalar genelde su yüzeyinde bulunur.
- Yumurtalar yağlı olduğundan suda yüzer.
- Dişi uskumrular 2 milyon yumurta bırakabilirler.
Uskumrular yüzerken ağızlarını açarak su içerisindeki yakalayabildikleri planktonlar ve küçük deniz canlıları ile beslenirler. Vücutlarına almak istemedikleri besinleri ve fazla suyu filtre yöntemiyle vücut dışına atarlar. Bu beslenme yöntemine filtre beslenme mekanizması ve bu şekilde beslenen canlılara filtre besleyiciler denir.
Filtre beslenme biçimi canlıya oldukça az enerji harcatır. Fakat bu canlıların beslenmeye çalıştıkları suda belli miktarda besleyici maddeler olması gerekir. Aksi takdirde filtre besleyiciler aç kalır ve ölebilirler. Neyse ki, okyanusların her noktası milyarlarca ton planktonlarla doludur. Bu yüzden filtre besleyiciler, diğer canlılara kıyasla besin bulma konusunda daha az zorluk çekerler.
Uskumru Balığı Ne Zaman Avlanılır?
Uskumru eti çok lezzetli bir balıktır. Avlanma mevsimi ekim başından mart sonuna kadar sürer. Nisan başından mayıs sonuna kadar avlananlar yumurtasını atmış ve zayıflamıştır. Bunlara çiroz denir; çirozlar kurutularak yenir.
Haziranda yağlanmaya başladığından artık kurutulmaya elverişli değildir. Uskumrunun hazirandan ekim ayı sonuna kadar tutulanlarına “lipari” denir. Ülkemizde yetişen uskumru balığının tanesi çoğunlukla 125 gram ağırlığındadır. Boyları 20-25 santimdir. Başı ince ve burnuna doğru sivridir. Alt çenesi biraz daha uzuncadır.
Uskumru balığı kasımdan itibaren boğaza akmaya başlar; bir kısmı Akdeniz’e gider, bir kısmı da Marmara deniziyle Boğaziçi’nde kalır. Boğaz’da kalanların irileri şubat ve martta Marmara’ya inip yumurtalarını bıraktıktan sonra nisandan itibaren Karadeniz’e dönmeye başlarlar.
Uskumrunun Faydaları Nelerdir?
Uskumru balığının içinde bulunan Omega-3, fosfat ve B12 vitamini; algı yeteneğinin ve beynin güçlenmesine doğrudan etki etmektedir. Beynin gelişmesine katkı sağlayan bu üç bileşimi bol miktarda sunan uskumru kalp damar sağlığı için de çok faydalıdır.
Kolesterole neden olmayan uskumru kalbin ve damarların korunmasına, kalp hastalıklarının önlenmesine yardımcı olur. Aşağıda uskumrunun faydaları maddeler halinde sıralanmıştır:
- Uskumru balığı omega 3 açısından oldukça zengindir.
- Vücutta ki kan akışını düzenler.
- Uskumru mineralleri zihinsel gelişim için de etkilidir.
- Göz sağlığı için oldukça faydalıdır.
- Karaciğerin kendisini yenilemesini sağlar
- İçinde bulunan enzimler hafızayı güçlendirir.
- Kalp sağlığı ve kanser gibi hastalıklardan korur.
- Unutkanlığa karşı faydalıdır.
- Sindirim sisteminin düzenli çalışmasını sağlar
- Kemik ağrılarına iyi gelir.
- Kalp yetmezliğine oldukça faydalıdır.
- Kabızlık ve ishal gibi rahatsızları giderir.
- Kemik gelişimine oldukça faydalıdır.
- Vücuda bağışıklık kazandırır.
- Proteinler bakımından oldukça zengindir.
- Çocukların kemik gelişiminde etkilidir.
- Kötü kolesterole karşı etkilidir.
- Hafıza kaybı ve geçici hafıza kaybına iyi gelir.
- Anemiyi önlemeye yardımcı olabilir.
- Yeni dokuların oluşmasında oldukça faydalıdır.
- Alerjilerde fayda sağlayabilir.
- Omega 3 en fazla uskumruda bulunur.
- Kalbin sağlıklı bir şekilde çalışmasını fayda sağlar.
- İyot içeriği zengin bir balık türüdür.
- Hücrelerin kısa sürede onarılmasını sağlar.
- Tip 2 diyabet riskini azaltabilir.
- Grip hastalığına karşı mükemmel bir koruma sağlar.
Besin değeri dolayısıyla uskumru günlük hayatınızda zinde olmanız, enerjik hissetmeniz için ideal bir seçimdir. Hafızanın güçlenmesine katkı sağlamasında içindeki kolin etkilidir. Göz ve cilt sağlığı için de haftada iki kez uskumru tüketilmesi önerilmektedir.
Kansızlık ve demir eksikliği gibi insanı yıpratan rahatsızlıklarda da uskumrudan faydalanılabilir. Uskumru besin öğeleri yüksek olduğu için vücudun bağışıklık sistemini güçlendirmek konusunda da etki eder. Böylece çoğu kanser türüne karşı koruyucu etkisinin varlığından söz edilebilir.
Uskumru Balığının Türleri Nelerdir?
Uskumru oldukça sevilen ve çok farklı türleri olan bir balıktır. Ülkemizde yerli uskumru en çok sevilen türdür ve kolyoz denen başka bir uskumru cinsi ile çok benzer olduğundan karıştırılır. Aralarında görünüm açısından küçük farklılıklar olsa da lezzet açısından birbirlerinden çok farklıdırlar.
Yerli uskumru tezgâhlarda fiyat farkından anlaşılabilir ve tat olarak çok daha lezzetlidir. Balıkçı tezgâhlarında çoğunlukla uskumru diye satılan kolyoz biraz daha yavandır. Uskumruya göre daha az yağlı olan kolyozun ufak boyları yağsız olduğu için tavada pişirmeye daha uygundur.
Marketlerde satılan uskumru türlerinden biri de Norveç’ten şoklanmış olarak gelen ithal uskumrudur. Yerli uskumruya göre biraz daha büyük olmasının yanında soğuk sularda yaşadığı için daha yağlıdır. Yerli uskumru genelde ızgara veya fırında pişirilir, aynı zamanda yılın belli aylarında yağsız olduğundan tavada da pişirilmeye uygundur.
Ancak Norveç’ten ithal edilen uskumru çok yağlı olduğu için ızgara veya fırın haricinde pişirilmeye pek uygun değildir. Görünüm olarak yerli uskumruyla aynı yapıya sahiptir ama rengi biraz daha koyudur. Lezzet olaraksa yerli uskumru ithale göre çok daha lezzetlidir.
Uskumru Kaç Kaloridir?
Uskumru 100 gramında 25 gram protein barındıran, protein deposu balıklardandır. Yağlı balık türlerinden olan uskumrunun %15 oranında yağı vardır. Çiğ haliyle ortalama 200 kalori olan balığın pişirme yöntemlerine göre kalorisi artabilmektedir.
Uskumruda şeker ve karbonhidrat olmaması, doymuş ve doymamış yağ asitleri bakımından zengin olması tercih edilebilecek sağlıklı balıklar arasında olmasında önemli rol oynar. B1, B2, B3, B6 vitaminleri ve D vitamini bulunmaktadır. 100 gram uskumruda bulunan D vitamini günlük ihtiyacın yarısından fazlasını karşılamaktadır.
Bunun yanında 100 gram uskumruda 19 mg B12 vitamini bulunmaktadır yani B12 vitamini bakımından zengin balık türlerinden birisidir. B12 vitamini vücutta kan hücrelerinin üretilmesini etkilediğinden önemlidir. Birçok besin değeri bakımından zengin olan uskumru folik asit açısından fakirdir.
Uskumru Nasıl Temizlenir?
Denizlerimizin İncisi Omega Deposu Uskumru adlı konumuza son verirken, uskumru avı ile alakalı videolar izlemek isterseniz, burayı tıklayarak youtube üzerinden izleyebilirsiniz.
